INTRODUCTIE

 

Kort na de publicatie van de speciale relativiteitstheorie in 1905,  begon Einstein na te denken over hoe gravitatie in zijn nieuwe relativistische theorie kon ingepast worden. Reeds in 1907 werkte hij aan een gedachten-experiment rond een waarnemer in vrije val. Dit leidde hem uiteindelijk naar zijn algemene relativiteitstheorie. In november 1915  publiceerde hij drie korte mededelingen over aspecten van de algemene relativiteitstheorie in de “Sitzungsberichte der Königlich Preussische Akademie der Wissenschaften (Berlin)”.

In 1916 verscheen het eerste echt samenvattend artikel over de relativiteitstheorie in het tijdschrift “Annalen der Physik”. Dit artikel verstuurde hij naar het tijdschrift op 20 maart 1916.

Het jaar 2016 kan dus gerust als herdenking voor 100 jaar algemene relativiteitstheorie van Einstein gezien worden. Om deze herdenking te vieren organiseren we een vijftal lezingen in verband met de relativiteitstheorie.

 

 

 

 

LEZINGEN

 

Einstein: de voorgeschiedenis

Prof. Maarten Van Dyck (UGent)

dinsdag 12 april 2016 om 19u30

 

In deze lezing wordt ingegaan op het statuut van ruimte, tijd en beweging in de fysica voor Einstein. Er zal een beknopt overzicht gegeven worden van de belangrijkste denkbeelden zoals we die terugvinden bij filosofen en natuurwetenschappers zoals Aristoteles, Galileï, Descartes, Huygens, Newton, Leibniz en Kant. Daarbij zullen we steeds stilstaan bij de vraag hoe bij deze denkers een filosofische analyse van concepten zich verhoudt tot de mogelijkheid om nieuwe wetenschappelijke theorieën te formuleren. Het is immers een soortgelijke analyse die Einstein tot zijn speciale en algemene relativiteitstheorieën brengt.

 

Download hier de presentatie (pdf)

 

 

Einstein, Euclides van de fysica

Prof. Henri Verschelde (UGent)

donderdag 21 april 2016 om 19u30

 

Einsteins grootste inzicht was dat ruimte en tijd operationeel moeten gedefinieerd worden a.d.h.v. fysische metingen met meetlatten en klokken. Dit betekent dat de axioma’s van de vlakke ruimtetijd meetkunde of speciale relativiteitstheorie moeten uitgaan van het experiment.

Het is een experimenteel feit dat de lichtsnelheid dezelfde is in alle inertiaalstelsels. Als we dit verheffen tot een axioma kunnen tegenintuïtieve eigenschappen als tijdsdilatatie en lengtecontractie eenvoudig afgeleid worden. Einstein veralgemeende zijn vlakke ruimtetijd meetkunde tot gekromde

ruimtetijd meetkunde en kon hiermee zwaartekracht verklaren als kromming van de ruimtetijd. Recent is met stringtheorie de geometrisering van de fysica verder veralgemeend tot alle interacties.

 

Download hier de presentatie (pdf)

 

 

Einstein en kosmologie

Prof. Gustaaf Cornelis (VUB & UAntwerpen)

dinsdag 26 april 2016 om 19u30

 

In 1917 publiceerde Einstein over de implicaties van de algemene relativiteitstheorie op het ontstaan, de beweging en de structuur van het universum.7 Onze hedendaagse kijk op het heelal is nog steeds gebaseerd op zijn bevindingen, zij het dat intussen onder andere de Belg Georges Lemaître het een en ander herinterpreteerde. We bekijken het hoe en waarom van het oorspronkelijke artikel, de uitwerking tot de oerknaltheorie en de evolutie naar het hedendaagse concordantiemodel — zonder daarbij de eigenzinnigheid van de kosmologen uit het oog te verliezen.

 

Download hier de presentatie (pdf)

 

 

Einstein @ the movies

Prof. Karel van Acoleyen (UGent)

Woensdag 4 mei 2016 om 19u30

 

Precies een eeuw geleden voltooide Einstein zijn relativiteitstheorie die onze kijk op ruimte, tijd en alles daarin drastisch heeft veranderd. Deze theorie is cruciaal gebleken voor ons begrip van de natuur: zonder relativiteitstheorie geen kosmologie, geen elementaire deeltjesfysica, maar bijvoorbeeld ook geen GPS-technologie.

De relativiteitstheorie speelt ook een prominente rol in tal van sciencefictionfilms, zoals recent nog in de kaskraker Interstellar. In deze lezing legt theoretisch fysicus Karel Van Acoleyen de essentie uit van deze wondermooie theorie - en dit aan de hand van talrijke filmfragmenten. Verwacht dus een trip langs zowel de science als de fiction van gewichtloosheid, tijdreizen, zwarte gaten, wormgaten en nog veel meer.

 

Wegens copyright beperkingen kan deze presentatie niet beschikbaar worden gesteld.

 

 

Einstein Variations: Pop culture and reality in physics, philosophy and religion

Prof. Taner Edis (Truman State University, Kirksville, Missouri, USA)

dinsdag 10 mei 2016 om 19u30

lezing in het Engels

 

The pop culture image of Einstein - the genius with frizzy hair - includes many curious myths, from the impossible difficulty of relativity to the friendly relationship between science and traditional religion. Looking more closely at some of these myths provides a fascinating introduction to some of the most important open questions in science and philosophy today.

 

Download hier de presentatie (pptx)